Nawet 215 mln zł otrzymają naukowcy, których wynalazki i badania są w stanie zmienić świat na lepszy. Poznajmy ich osiągnięcia

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej sfinansuje siedem projektów, które wygrały konkursy w działaniu: Międzynarodowe Agendy Badawcze z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). O decyzji poinformowały w dniu 15 maja, władze Fundacji. Uroczysta inauguracja projektu odbyła się w warszawskiej siedzibie tej instytucji. Co szykuje nam polska nauka w najbliższej przyszłości?

Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB) to projekt skierowany do wybitnych naukowców, którzy chcą uruchomić w Polsce nowe lub rozwinąć już istniejące centra naukowe. Mają one zająć się problemami istotnymi z punktu widzenia nauki, gospodarki i społeczeństwa, z wykorzystaniem wiedzy naukowców z różnych dziedzin i państw. Celem przyznania ośrodków jest opracowywanie przewodnich rozwiązań na światowym rynku innowacji.

Siedem pierwszych projektów, które wygrały konkursy w działaniu MAB otrzyma łącznie ponad 215 mln zł z programu FENG. Najwięcej funduszy trafi do naukowców, którzy starają się poprawić kondycję zdrowotną społeczeństwa. Dzięki przekazanym im środkom możliwe będzie opracowywanie terapii przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych, walka z rzadkimi chorobami i nowotworami, a także skuteczniejsze leczenie chorób oczu.

Fundusze otrzymają także zespoły, które opracowują wynalazki dla przemysłu. Jeden z zespołów opracowuje nowatorskie technologie szyfrowania, w tym technologie kwantowe, inny skaner terahercowy, zapewniający bezpieczeństwo, a także prowadzenie badań nad nowymi materiałami, mogącymi rewolucjonizować obszar elektroniki.

Oto najciekawsze pomysły, które mogą zmienić nasz świat:

1. Skaner terahercowy – Projekt CENTERA2 prowadzony przez zespół prof. Wojciecha Knapa dotyczy opracowania innowacyjnych skanerów do prześwietlania i analizowania składu wielu materiałów (jak plastik, papier, tkaniny, drewno) dla celów bezpieczeństwa lub kontroli jakości. Fale terahercowe mogą być też wykorzystane w diagnostyce medycznej do „prześwietlania” tkanek na małą głębokość.
3. „Tempomat dla chirurga” – to urządzenie będące w istocie ramieniem robota, który ma odciążyć okulistę–chirurga. Jego zadaniem jest wsparcie ręki chirurga w odpowiednim i precyzyjnym wprowadzaniu narzędzi do oka. Międzynarodowe Centrum Badań Oka (ICTER), które razem z Instytutem Chemii Fizycznej PAN w Warszawie prowadzi ten projekt, nazwało urządzenie „tempomatem dla chirurga”, ponieważ działa podobnie jak tempomat w aucie – redukuje zmęczenie, które może się pojawić przy wykonywaniu jednej czynności wymagającej skupienia i uwagi przez dłuższy czas.
5. Oprogramowanie do optymalizacji procesu tworzenia warstw materiałowych – używając najprostszego języka: jeśli powiodą się badania Międzynarodowego Centrum Sprzężenia Magnetyzmu i Nadprzewodnictwa z Materią Topologiczną (MagTop) oraz Instytutu Fizyki PAN w Warszawie, będzie można budować komputery kwantowe oraz lepsze czujniki promieniowania podczerwonego (stosowane w np. noktowizorach), urządzenia termoelektryczne odzyskujące energię cieplną w silnikach.
7. Urządzenia i protokoły kwantowe do szyfrowania – to pomysł godny Nobla. Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych (ICTQT) chce opracować kwantową technologię kryptograficzną odporną nawet na ataki przyszłych komputerów kwantowych i sztucznej inteligencji. ICTQT współpracuje z noblistą Antonem Zeilingerem, nagrodzonym za pionierską informatykę kwantową.
9. Algorytm do walki z rakiem – naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego w ramach projektu: „Nauka dla dobra społecznego, innowacji i skutecznych terapii (SWIFT)” opracowują algorytm identyfikujący we krwi pacjentów chorych na raka limfocyty, które rozpoznają i niszczą komórki nowotworowe. Komórki te są następnie sortowane (wybierane z krwi) i namnażane in vitro do dużych ilości, dzięki czemu mogą zostać użyte jako lek. Jednym z głównych celów projektu SWIFT, jest właśnie przeniesienie tej technologii z laboratorium do kliniki i zastosowanie jej w leczeniu pacjentów.
11. „Optyczne Technologie Kwantowe”– to projekt Uniwersytetu Warszawskiego, i jak sama nazwa wskazuje, koncentruje się on na rozwijaniu zaawansowanych technologii optycznych, które w pełni wykorzystają prawa mechaniki kwantowej do przetwarzania sygnałów, występujących w postaci np. pól elektromagnetycznych w różnych pasmach częstości. W ramach projektu opracowane zostaną nowe techniki przetwarzania sygnałów wykorzystujące pamięci, przetworniki oraz interfejsy kwantowe. Badania będą mogły zostać wykorzystane w lepszym obrazowaniu, sensoryce czy spektroskopii. Skorzysta m.in. branża telekomunikacyjna.
13. RACE–PRIME – oznacza nowatorskie metody leczenia z użyciem RNA. Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie stara się opracować metody leczenia chorób, w przypadku których te obecne są niewystarczające lub niedostępne. Badania obejmują: biologie RNA i biologię komórki. Projekt pomoże stworzyć przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne strategie terapeutyczne, m.in. poprzez projektowanie małych cząsteczek celujących w szlaki metabolizmu RNA. Umożliwi także skonstruowanie modeli chorób rzadkich, w celu odkrycia ich mechanizmów oraz biomarkerów, które posłużą do opracowania spersonalizowanych terapii.